در سخنراني چندي قبل يكي از انديشمندان كشورمان اشاراتي وجود داشت به موضوعي درخور توجه و مهم كه مضمون آن به اين قرار بود كه، "همه آن چه آمريكا براي عرضه به جهانيان دارد، در قالب سبك زندگي آمريكايي(American Life Style) مي گنجد و بر همين مبنا بوده است كه بوش پسر در يكي از سخنراني هايش در توجيه تحركات تهاجمي آمريكا عليه مسلمانان، از جمله حمله به افغانستان، عنوان كرده بود كه سبك زندگي آمريكايي در معرض خطر است . . . ."

اين مطالب به نظر من، براي مطالعه موضوع جالبي جلوه كرد كه بايد آن را در برنامه خود قرار دهم اما به طور خلاصه و با اطلاعات اجمالي كه در اين زمينه كسب كرده ام و بر اساس مطالعات پراكنده ام مي توانم بگويم كه: سبك زندگي  داراي لايه ها و سطوح مختلفي است كه منشأ و منبع آن را مي توان «فرهنگ جامعه»، «هويت فردي» و . . .  دانست. اين عوامل قطعاً شكل و كيفيت نوع رفتارها و چگونگي ارتباط آحاد يك جامعه با يكديگر و با خود، معماريِ ساختمانها و . . . را تعيين مي كند.

ممكن است در اين جا اين سؤال پيش آيد كه چرا در عنوان مطلب، سبك زندگي آمريكايي را مرادف و برابر با سبك زندگي شيطاني دانسته ام؟  بيان همه دلايل و توضيح كافي در خصوص آن، مجالي موسّع مي طلبد، اما بطور مختصر مي شود گفت كه، گمان نمي رود هيچ ناظر بي طرفي و آگاهي، به اين امر قايل نباشد كه آمريكا، مظهر سرمايه داري جهاني و سلطه گري است و مهمترين و قدرتمندترين حكومت «سرمايه دار سالاري» كه هيچ حد و مرزي براي خود در جهت انباشت هرچه بيشتر سرمايه هاي عظيم خود از راه استثمار ساير ملل و بل كشتار آنها نمي شناسد، در آن سرزمين استقرار دارد.

بقاي چنين نظامي، الزاماتي دارد و بهترين معرف اين الزامات، از يك طرف، واقعيات موجود جامعه آمريكا و رفتاري است كه به نام گسترش دموكراسي، در گوشه و كنار جهان، بر بشريت روا مي دارد و از سوي ديگر، فيلمهايي است كه هاليوود مي سازد و با بهره گيري از ترفندهاي بسيار مؤثر و تكنيك هاي سينمايي، روانشاختي و . . . به خورد مردم جهان مي دهد.

در سخنراني انديشمند مورد اشاره، از خانه هاي وسيع با پنجره هاي قدي بزرگ و حياط چمن كاري شده و استخر و سونا و خودروهاي كروكي و  . . . . به عنوان برخي از مظاهر سبك زندگي آمريكايي ياد شده بود كه قطعاً سبك زندگي صرفاً منحصر در اينها نيست و ايشان هم چنين ديدي نداشته اند. اين موارد، صرفاً برخي از مظاهر تبلور يافته در معماري و مانند آن است كه هر چند مي تواند از زاويه اي، مُعرِّف جامعه مذكور باشد اما شايد بتوان عامل مهمتر و اساسي تر در شناساندن سبك زندگي مذكور – و همه سبك هاي زندگي - را رفتارها و ارتباطات افراد جامعه با يكديگر دانست.

قطعاً، بسياري از ما، در فيلمهاي آمريكايي و يا از قول آشناياني كه خود مستقيماً به جوامع غربي رفت و آمد داشته و با ساكنان آن ديار مراوده دارند،  برخي از رفتارهاي شاخص را كه براي ما بسيار عجيب است، ديده و شنيده ايم. از جمله داشتن رفتار و برخوردهاي اتو كشيده كه در لفافه نظم و انضباط پيچيده شده است. مثلاً شنيده و يا ديده ايم كه اگر يك فرد پرورش يافته در فرهنگ غرب، دوستي را به صَرف چاي و گفتگو دعوت كند،  با سپري شدن وقت مربوط به آن، ديگر حضور  فرد دعوت شده را به رسميت نمي شناسد و اصولاً وجود وي را ناديده مي گيرد و بي هيچ دغدغه اي، به ديگر امور خود مي پردازد.

همچنين، عبارتي نسبتاً آشنا كه هيچ گونه سنخيت يا نسبتي با فرهنگ اسلامي - ايراني ما نداشته و تضاد و ناسازگاري شديد آن با آموزه هاي ديني و ملي ايرانيان كاملاً مشهود است و مي تواند روزنه اي براي نگاه به فرهنگ آمريكايي باشد را بسياري از ما شنيده ايم. حتماً اتفاق افتاده كه وقتي پيگير حل مشكلي در اداره يا شركتي بوده ايد به شما گفته شده "اين مشكل خودتان است." گرچه ممكن است اين عبارت بسيار ساده و پيش پا افتاده جلوه كند اما روشن است كه گوينده چنين سخني، براي خود هيچ مسؤوليت اداري يا انساني در قبال هموطن و هم نوع خود احساس نمي كند و اين همان چيزي است كه در فرهنگ ما وجود ندارد.

به نظر من، در مواقعي نادري كه اين عبارت بر زبان كسي جاري مي شود، گوينده - اگر هنوز انسانيت خود را نباخته باشد - دچار عذاب وجدان مي شود و البته شنونده كه جاي خود دارد.  و باز به نظرم،  همانقدر كه چنين رفتاري در جامعه ما غير عادي و كاملاً غيرپذيرفتني است، در يك جامعه غربي بسيار عادي و پذيرفته شده است و شايد گوينده و شنونده، هيچ يك احساس بدي پيدا نكنند.

اين ها را بگذاريد كنارِ آموزه هايي كه در آن تأكيد مي شود:

- كسي كه شبي را به صبح برساند و براي رفع مشكلات مسلمين  اهتمامي نداشته باشد، مسلمان نيست.

- براي مظلوم كمك و براي ظالم  دشمن باشيد.

اين تفاوتها همچنين، در مسايلي مانند: روابط زن و مرد و حريم ميان آنها، روابط والدين و فرزندان و  حرمتها، روابط دولت و مردم و نسبت آن با فريب يا صداقت، روابط انسانها با طبيعت و . . . . قابل بررسي است.

در فرهنگ ليبرالي حاكم بر غرب، معيار درستي يا نادرستي همه چيز و محور نگرشها و منشها،  فرد و تمايلات و منافع او و اصالت با سود و منفعت مادي است و همه چيز با آن تفسير مي شود و به تعبيري، ملاك خوب يا بد بودن يك امر در ديدگاه انسان، ميزان نفع يا ضرري است كه براي وي دارد.

اگر به چاي دعوت مي شويد حتماً دعوت كننده از آن منفعتي را در نظر دارد و يا دست كم،  از بي ضرر بودن آن مطمئن است. در غير اين صورت،  شما هر نسبتي با او داريد داشته باشيد. حتي، پدر يا مادر، برادر يا خواهر و . . . .تفاوتي نمي كند. اگر دشمن فرد به او نفعي برساند، از نزديكترين خويشاوندي كه براي او سودي نداشته باشد نزديكتر است.

همين جهان بيني و نگرش است كه، كشتار ميلونها انسان بي گناه و زن و كودك را مباح و بلكه ضروري مي نماياند و در مقابل، براي نجات يك گربه،  معركه گيري مي كند . . .

البته، مواردي كه بازگو مي شود،  مربوط به سبك خاصّ زندگي آمريكايي است كه نظام سرمايه دارسالاري غرب، با بهره گيري از دستگاه عظيم تبليغاتي و رسانه اي خود در پي بسط و تحكيم آن در سراسر جهان و در ميان جوامع مختلف است.

حال سؤال اينجاست كه، با تمام توضيحات اشاره گونۀ بالا كه اندكي از بسيار بود، مي توان American Life Style را چيزي جز سبك زندگي شيطاني ناميد؟

منبع : بر آورد  به جز عكس